De feiten
Het couperen van staarten is sinds 1 september 2001 in Nederland verboden.
Honden geboren na 1 oktober 2001 mogen niet meer aan tentoonstellingen, keuringen of wedstrijden deelnemen wanneer de staart gecoupeerd is.
Lees meer over het ingrepenbesluit in het kader van de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren op de website van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij.
Van welke rassen wordt/werd de staart gecoupeerd?
...Van meer rassen dan je zou denken, zoals de meeste Terriers (onder meer Airedale, Fox, Jack Russell, Kerry Blue, Soft Coated Wheaten, Yorkshire), Spaniels, Schnauzers, Poedels, Staande Honden (als de Duitse Staande kort- en draadhaar, Weimaraner, Vizsla), Bouviers, Boxers, Dobermans, Bobtails en Rottweilers.
Staarten couperen, hoe gaat dat in zijn werk?
Het couperen van de staart gebeurt doorgaans als de pup een paar (twee, drie) dagen oud zijn. Meestal gebeurt het couperen door de dierenarts. Het staartje wordt met een schaar afgeknipt, het wondje wordt vervolgens of dichtgeschroeid, of met een hechtinkje dichtgemaakt. Verdoven is niet gebruikelijk. Soms gebeurt het couperen door middel van afbinden. Er wordt dan een elastiekje om het staartje gebonden, waarna het uiteinde afsterft en er uiteindelijk afvalt.
Waarom worden staarten eigenlijk gecoupeerd?
Vroeger met name omdat...
...de oude Romeinen dachten dat het couperen van de staart hondsdolheid zou voorkomen.
...vecht- en waakhonden gebaat waren bij zo min mogelijk 'uitsteeksels' waar een tegenstander eventueel grip op zou kunnen krijgen.
...er in vroeger tijden geen belasting hoefde te worden betaald voor werkhonden met een gecoupeerde staart (je kon een werkhond aan zijn gecoupeerde staart herkennen).
...Terriers tijdens hun jacht op bijvoorbeeld konijnen beter konden manoeuvreren in kleine ondergrondse ruimtes zonder staart.
...rond een gecoupeerde staart minder vuil en ontlasting (met enge madeninfecties tot gevolg) blijft hangen, wat vooral praktisch was bij herdershonden die lang alleen bij de kudde bleven, weinig contact hadden met mensen en dus nauwelijks tot geen vachtverzorging kregen.
Nu vooral omdat...
...een gecoupeerde staart beschadigingen (bijvoorbeeld bij jachthonden tijdens het werk in stekelig struikgewas) kan voorkomen. Staarten beschadigen snel en beschadigde staarten helen slecht, omdat de wond door het kwispelen steeds weer wordt opengeslagen.
...een gecoupeerde staart tot de typische kenmerken van een ras kan behoren.
...sommige mensen sommige honden zonder staart mooier vinden dan met staart.
Maar...
...als er gecoupeerd werd om hygienische redenen, waarom mochten herdershonden als Bearded Collies dan wel hun (ook nog eens heel harige) staart houden? (Goede vraag)
...waarom worden Dalmaten en Duitse Doggen, waarvan de staart ook vrij snel kapot kan slaan, dan niet gecoupeerd? (Ook een goede vraag)
...waarom mag de Engelse pointer als jachthond wel zijn staart houden, en de 'German pointer', ofwel de Duitse Staande korthaar, niet? (Nog een goede vraag)
Waarom zouden staarten niet meer moeten worden gecoupeerd?
Omdat...
...het couperen van staarten pijn en stress (in welke mate dan ook) veroorzaakt.
...omdat het couperen van staarten gezien de wijze waarop we tegenwoordig met dierenwelzijn omgaan niet meer van deze tijd is.
...de staart een belangrijk communicatiemiddel van de hond is.
...de staart een belangrijke lichaamsfunctie vervult (roer).
Mijn eigen ervaringen
Vroeger hadden we thuis Welsh Springer Spaniels, een ras dat van oudsher werd gecoupeerd. Aan het eind van de jaren tachtig zag het er naar uit dat het coupeerverbod voor staarten snel zou worden ingevoerd. Vooruitlopend daarop - hoewel de wet dus nog jaren op zich zou laten wachten - zijn we in het begin van de jaren negentig, als eerste Welsh Springer Spaniel kennel in Nederland, bewust gestopt met het couperen van staarten. Hoewel er eigenlijk nooit op vorm en lengte staarten was geselecteerd, werden alle Welsh Springers in onze kennel geboren met een mooie, lange staart. Van verwondingen of kapot slaan was geen sprake. Het enige nadeel van die ongecoupeerde staarten was dat ze zo in je gezicht sloegen als je de achterhand van een kwispelende Welsh aan het trimmen was. Maar ja, om dat nou een echt nadeel te noemen...
Tegenwoordig hebben we een Australian Shepherd, een ras waarbij staartloosheid een typisch raskenmerk is. De Aussie heeft volgens de standaard of een gecoupeerde, of een natuurlijke korte staart: de zogeheten natural bob. De aanwezigheid van het bobtailgen zorgt er voor dat er naast bobs ook allerlei andere staartmaten voorkomen: van stompjes tot kwart staarten, halve staarten, driekwart staarten en hele staarten, die dan weer op allerlei manieren gedragen kunnen worden: onder, gelijk aan of boven de ruglijn, al dan niet met krul. Onze Scooter had bij zijn geboorte een volledige staart, een full tail, die is gecoupeerd. Aan de eigenaar van de teef die hij gedekt heeft vroeg ik of ze de staarten zou couperen. "Nee", was daarop het antwoord, "tenzij jij een goede reden hebt om het wél te doen." Die heb ik niet. Persoonlijke smaak - dat je een Aussie zonder staart typischer of mooier vindt - vind ik eigenlijk geen excuus om een hond te couperen. Vandaar dat Beetle dus een staart heeft - en nu zouden we niet anders meer willen :-)
Een toekomst zonder kwispelkontjes
Over het wel of niet couperen hoeven we het eigenlijk niet meer te hebben: het staartencoupeerverbod is nu in Nederland immers een feit. De discussie richt zich nu vooral op de toekomst: hoe willen we eigenlijk dat de ongecoupeerde staart er uitziet? Lang? Kort? Recht? Is een krul toegestaan of juist taboe? Laag? Hoog? Per ras zal bekeken moeten worden hoe de achterhand in elkaar zit en welke staart daar anatomisch gezien dan het beste bij past. Maar de uniformiteit zal bij sommige rassen in de eerste jaren volgend op het coupeerverbod ongetwijfeld ver te zoeken zijn.
Behalve die uniformiteit kunnen er nog meer problemen om de hoek komen kijken. Hoe zit het met de standaard waaraan - als de gecoupeerde staart daarin als vereiste of raskenmerk is opgenomen - niet meer kan worden voldaan? Vormt het selecteren op staarten niet een te grote aanslag op de vaak toch al te kleine genenpoel? Hoe moeten we aan bloedverversing komen als we niet meer kunnen werken met honden uit het buitenland waar nog wél mag worden gecoupeerd?
In de Aussie Times, de uitgave van de Australian Shepherd Club of America, startte in 1999 een uitgebreide discussie over het wel of niet couperen van de Aussiestaart. Uit de losgekomen reacties bleek dat men in Amerika, het land van herkomst van de Aussie, niet altijd even bereid is om mee te denken over de toekomst van een Aussie met staart. Het coupeerverbod is niet ons, maar jullie probleem, redeneerde er een. Anderen zijn er van overtuigd dat achter het coupeerverbod geen redelijke mensen maar alleen hysterische dierenbeschermers zitten. "In Europe the bunny huggers have won", zoals iemand het in de Aussie Times verwoordde. En: hebben we eigenlijk geen belangrijkere problemen om ons mee bezig te houden? Velen vinden de wiggle but ofwel het kwispelkontje nou net DE typerende eigenschap die een Aussie tot een Aussie maakt. Een Aussie met staart zou geen echte Aussie zijn. "I cannot visualize my Aussie any other way but docked", aldus een schrijver van een ingezonden brief. "Aussies are really ugly with tails", meende een ander. Waarop weer een ander zich afvroeg van welk deel van de Aussie je dan eigenlijk werkelijk houdt: van het uiterlijk of van wat het belangrijkst zou moeten zijn: de inhoud.
De voorstanders van couperen
...hebben zich verenigd in The Council of Docked Breeds (CDB), een Engelse belangengroep. Op de website van de CBD zijn foto's te zien van ongecoupeerde honden met bloederige, kapotgeslagen staarten en berichten over het stijgende aantal Boxers-met-staart dat in het asiel terechtkomt, omdat ze door het kwispelen met die lange staart veel verwondingen zouden oplopen en 'zweepslagen' zouden uitdelen aan kinderen. Verder cijfers uit Zweden, waar het couperen van staarten sinds 1989 is verboden en waar sprake zou zijn van een toename van staartbeschadigingen bij rassen die voorheen werden gecoupeerd. Úit een onderzoek onder de ongecoupeerde Duitse Staande kortharen die in 1989 bij de Zweedse Kennelclub werden geregistreerd zou blijken dat in 1991 liefst 51% van deze honden te maken had gehad met staartletsel. In enkele gevallen was dat letsel dusdanig ernstig dat de staart alsnog moest worden geamputeerd. Een op de drie Duitse Staande kortharen met staart zou met staartletsel te maken kunnen krijgen. Hoe levendiger de hond zijn staart gebruikt en hoe meer hij in bossig terrein vertoeft, des te meer kans er zou zijn op beschadiging.
De tegenstanders van couperen
...hebben zich verenigd in de Anti-Docking Alliance om tegengas te geven aan de voorstanders van het couperen. De doelstellingen van deze Engelse organisaties: aandringen op het veranderen van rasstandaarden zodat een ongecoupeerde hond in de showring meer gelijkwaardig wordt behandeld, het promoten van de ongecoupeerde hond en het samenstellen van een lijst met fokkers die geen staarten couperen. Op de website van SPUD zijn onder andere nieuwsbrieven, 'show wins' van ongecoupeerde honden en diverse links te vinden.
Staartloos van nature
Geneticus en Boxerfokker Dr. Bruce Cattanach van Steynmere Boxers heeft geprobeerd om Boxers met natuurlijke bobtails te fokken door de van nature langstaartige Boxer te kruisen met de Welsh Corgi Pembroke, een ras waarbij kortstaartigheid dominant vererft. Hij is er na een aantal generaties in geslaagd om honden met het type van de Boxer en de bob van de Corgi te fokken. Of deze oplossing succesvol blijft is nog even de vraag, want het bobtailgen kan in homozygote vorm (als twee bobtails met elkaar worden gekruist) afwijkingen aan de ruggengraat geven.
Bron: 'The Long and the Short of Cropping and Docking' by D. Caroline Coile, DogWorld (maart 2000)
Doet couperen pijn?
Tijdens een enquête onder 100 dierenartsen en 100 hondenfokkers antwoordde 25% van de fokkers dat ze geloofden dat pasgeboren pups geen pijn konden voelen. Geen enkele (0%) dierenarts was die mening toegedaan, 76% van de dierenartsen meenden juist dat het couperen van de staart veel pijn veroorzaakte, tegen slechts 18% van de fokkers.
Bron: 'The Long and the Short of Cropping and Docking' by D. Caroline Coile, DogWorld (maart 2000)
...Geen krimp?
Onderzoekers hebben de reacties van 50 pups (Rottweilers, Dobermans en Bouviers) gemeten tijdens het couperen van de staarten. Uit observaties bleek dat de pups op het moment van couperen worstelen en zich vocaal uitten. Ze blijven geluid maken tot gemiddeld twee minuten na het couperen. Tijdens het couperen werden gemiddeld 24 'shrieks' (intense, aanhoudende kreten) en 18 'whimpers' (klagend gejammer) geuit. In tegenstelling tot deze studie menen fokkers juist dat pups bij het couperen van de staart geen krimp geven. Ze zeggen dat de pups na het terugleggen bij de moeder meteen gaan drinken en daarmee de pijn vergeten zijn. Dat terwijl tegenstanders van het couperen aanvoeren dat pups juist gaan zuigen om de pijn te vergeten...
Bron: 'The Long and the Short of Cropping and Docking' by D. Caroline Coile, DogWorld (maart 2000)
Stress
Bij dieren met pijn en stress wordt, zo blijkt uit metingen, een verhoogde hoeveelheid van het hormoon Cortisol in het bloed aangetroffen. Het Cortisolniveau in het bloed wordt dan ook vaak gebruik als pijn- en stressmeter. Uit metingen bij lammeren waarvan de staarten werden gecoupeerd, bleek de hoeveelheid Cortisol significant te zijn gestegen.
Bron: 'The Long and the Short of Cropping and Docking' by D. Caroline Coile, DogWorld (maart 2000)
Sociaal gehandicapt
De staart geeft belangrijke sociale signalen naar andere honden af, betoogt Stanley Coren. Aan de hoogte, de vorm, de mate waarin de haren uitstaan en de snelheid waarmee gekwispeld wordt kunnen andere honden precies aflezen hoe de eigenaar van de staart zich voelt. Labrador Retriever Transit, die altijd heel goed met de buurthonden kon opschieten, raakte door een bizar ongeluk met een garagedeur zijn staart geheel kwijt. De eigenaar van Transit merkte daarna dat honden anders op de Labrador gingen reageren: begroetingsceremonies leken langer te duren en binnen drie maanden na de staartamputaties was er drie keer sprake van een hap- of bijtincident. Zou het kunnen zijn dat Transit door het missen van zijn staart sociaal gehandicapt en niet meer in staat was om vriendelijke en kalmerende siganalen uit te zenden? Coren acht dat heel aannemelijk.
Bron: 'A Psychologist Looks at Tail Docking' by Dr. Stanley Coren Ph.D, A Pets: Part of the Family Magazine contribution (2000)
Links
(tik 'tail docking' in op de zoekmachine van deze site)
(verzamelde meningen van andere dierenartsen)
(document 'Why cosmetic tail docking should be banned')
(Britse dierenartsen die voor couperen zijn)
Jouw mening over het couperen van staarten!
Heb je iets zinnigs toe te voegen aan deze discussie? Wil je een foto laten zien van een (on)gecoupeerde staart waar je trots op (of misschien toch niet zo gelukkig) mee bent?
