Het laatste onderdeel is scent discrimination, het sorteren. De hond moet daarbij uit een serie van maximaal tien identieke lapjes, die doorgaans in een rij of cirkel op de grond liggen, het lapje met de geur van de keurmeester halen en naar zijn baas brengen. De andere lapjes hebben of geen geur, of de geur van andere personen. Dat zijn de zogeheten decoys, de valstrikken.
Niet slaafs
Obedience is wat anders dan gehoorzaam zijn op het slaafse af. De honden die aan Crufts meedoen, kunnen in het dagelijks leven best trekken aan de riem en blaffen naar de postbode. Ze hebben slechts geleerd om bepaalde oefeningen tot in de puntjes uit te voeren. Dat kan alleen door optimaal samen te werken met de baas. De obedience-oefeningen worden stapje voor stapje op- en uitgebouwd. Het duurt vaak jaren eer een hond ze nagenoeg perfect beheerst. Het is dan ook geen wonder dat veel van de honden die om de hoogste eer strijden al behoorlijk op leeftijd en soms zelfs hoogbejaard twaalf jaar of ouder zijn. De gemiddelde leeftijd van de deelnemende honden op Crufts is zeven jaar. De winnaars bij de reuen en teven waren dit jaar respectievelijk acht en zeven jaar oud.
Obedience wordt vaak gezien als een manier van trainen, maar dat is het niet. Bovendien wordt de sport vaak geassocieerd met positief trainen: veel belonen en spel en geen correcties. Maar ook dat is, hoewel er wel vaak positieve trainingsmethoden binnen deze sport worden gebruikt, géén obedience. Obedience is niets meer of minder dan een serie oefeningen die met behulp van 'zachte' methodes, maar ook met harde hand zouden kunnen worden aangeleerd. Met daarbij natuurlijk wel de aantekening dat je met een flinke portie straf natuurlijk geen basis legt voor de harmonische, hechte band en een enthousiaste, gemotiveerde hond
Good girl!
In Nederland bestaat de obedience-sport inmiddels zo'n vijftien jaar. Het aantal mensen dat met verschillende rassen aan trainingen en wedstrijden meedoet, is in die tijd behoorlijk gegroeid. Ook in ons land wordt overwegend gewerkt met Engelse termen. De vereniging die de belangen van de obedience in Nederland behartigt, heet dan ook niet voor niets The Dutch Obedience Society. Veel obedience-beoefenaars spreken niet van volgen maar van heelwork, zeggen geen af maar down en vinden een hond die het goed doet niet gewoon braaf, maar een clever boy of good girl. Een beetje raar? Misschien wel, maar achter al die Engelse woorden gaat een sport met een overwegend positieve en sportieve inslag schuil. Een sport vol technische hoogstandjes en veel harmonie en wisselwerking tussen handler en hond. Een sport die beslist het ontdekken waard is!
The Dutch Obedience Society (DOS) organiseert wedstrijden en brengt een verenigingsblad uit. Via de homepage van The Dutch Obedience Society zijn informatie over obedience, interessante links naar andere websites en een obedience discussielijst te vinden.
Uit de obedience is het heelwork to music voortgekomen: een vorm van dansen met je hond die enigszins vergelijkbaar is met de kür op muziek uit de paardendressuur. De demonstratie die de Engelse Mary Ray ieder jaar geeft op Crufts is altijd goed voor een daverend applaus. De muziekkeus kan variëren, de Border Collies van Mary Ray swingen zowel op klassiek als modern.
Door Judith Lissenberg
De obedience-wedstrijden vormen één van de hoogtepunten van Crufts, de grootste hondenshow ter wereld. Bijzondere honden demonstreren ieder jaar in het Engelse Birmingham hoe gehoorzaamheidsoefeningen tot in de perfectie kunnen worden uitgevoerd. Op afstand gaan liggen, zitten of staan? Doen ze. Tien minuten blijven liggen met de eigenaar uit zicht? Geen probleem.
Het publiek krijgt op Crufts het neusje van de zalm te zien. Alleen honden die zich in voorgaande wedstrijden hebben gekwalificeerd mogen namelijk meedingen naar de titel 'Crufts Obedience Champion'. Bijna een halve eeuw geleden werden de eerste gehoorzaamheidskampioenschappen op Crufts gehouden. Anno 2000 zijn de wedstrijden uitgegroeid tot een grote publiekstrekker. Honderden belangstellenden scharen zich twee dagen lang rond de erering van de show, waar dit jaar 30 reuen en 26 teven het programma van de hoogste wedstrijdklasse uitvoerden.
Niet alleen de honden die aan de kampioenschappen op Crufts meedoen zijn bijzonder. Ook de sfeer rond de gehoorzaamheidswedstrijden is dat. De deelnemers aan het onderdeel obedience worden namelijk overspoeld met fanmail. Wenskaarten, knuffelbeestjes, ballonnen de verblijven waarin de honden op hun beurt wachten hangen er vol mee. Het is bovendien traditie om je favoriete hond en zijn handler geluk toe te wensen via een advertentie in het wekelijks verschijnende 'Dog Training Weekly'. In de speciale Crufts-uitgave van dit blad staat ook een eregalerij met foto's van alle deelnemende honden.
Wedstrijdsport
Obedience betekent letterlijk vertaald gehoorzaamheid, maar heeft eigenlijk niets met gewone huis-, tuin- en keukengehoorzaamheid te maken. Obedience is een Engelse wedstrijdsport waarbij een programma van gehoorzaamheidsoefeningen wordt afgewerkt, van volgen tot blijven en van sorteren tot apporteren. De sport staat open voor alle honden, jong of oud, ras of rasloos.
In de obedience zijn geen diploma's te behalen. Het is zuiver een competitie. Handler en hond kunnen uitkomen in zes klassen. Van laag naar hoog zijn dat pre-beginners, beginners, novice, klas A, klas B en klas C. Door te winnen kun je steeds een klasse hoger komen. In het wedstrijdreglement staat omschreven hoe de gehoorzaamheidsoefeningen precies moeten worden uitgevoerd. Fouten, bijvoorbeeld het geven van een extra commando of scheef gaan zitten, leveren aftrekpunten op. De hond met de minste aftrekpunten wint.
De laagste klas, pre-beginners, omvat de oefeningen los en aangelijnd volgen, komen op bevel en de blijfoefeningen zit (één minuut) en af (twee minuten) met de handler in zicht. In tegenstelling tot het allerhoogste niveau, waarbij je de hond nog slechts één commando of signaal mag geven, mag je de hond in deze klas nog zoveel mogelijk helpen. Je mag tegen hem praten (behalve tijdens de blijfoefeningen) en commando's herhalen. Je mag de hond alleen niet aanraken en de lijn moet tijdens de oefeningen altijd slap blijven hangen. Gaat het niet goed? Geen paniek, dan mag de wedstrijdbeurt worden omgezet in een trainingsrondje.
De hoogste klas C bestaat uit zeven oefeningen. Tijdens het heelwork moet de hond los volgen in normale, snelle en langzame pas. Tijdens het afleggen van het pittige volgparcours met wendingen en figuren, dat op Crufts een minuut of zes duurde, moet de hond bovendien drie posities innemen: blijven zitten, staan of liggen terwijl de handler gewoon doorloopt.
Tijdens de retrieve apporteert de hond een voorwerp dat door de keurmeester is meegenomen. Dat voorwerp kan van alles zijn, behalve voedsel of glas. Tijdens de Crufts moesten de reuen een metalen haak apporteren, de teven een knuffelbeest in de vorm van een schaap. De hond mag bij het terugbrengen niet op het voorwerp kauwen en er niet mee schudden.
Het onderdeel distant control is een soort afstandsbediening van de hond. De hond moet op minimaal tien meter afstand van de handler na commando zes verschillende posities innemen: afwisselend zit, sta en af. Daarbij mag hij niet of nauwelijks van zijn plaats komen.
De C-klas omvat twee stay exercises ofwel blijfoefeningen: de twee minuten zit (sit stay) en de tien minuten af (down stay). In beide gevallen zijn de handlers uit het zicht van de hond. Het is een spectaculair gezicht om een lange rij honden rustig alleen in de ring te zien blijven tot hun eigenaars weer terugkeren. Om zo veel mogelijk rust in de oefening te brengen, worden de meeste honden tijdens de af blijven liggen flat ofwel plat op hun zij gelegd.
Bij de oefening sendaway, drop and recall stuurt de handler de hond vooruit naar een gemarkeerd punt, waar de hond op commando moet gaan liggen. Daarna moet de handler, terwijl hij loopt, de hond bij zich roepen. De hond dient zich dan in volgpositie bij de handler aan te sluiten.
Working Sheepdogs
Border Collies en Working Sheepdogs maken bij obedience de dienst uit. Ze zijn bij uitstek geschikt voor deze sport. Ruim negentig (!) procent van de deelnemende honden aan de laatste Crufts-editie behoorde tot deze rassen. Daarnaast deden er nog twee Duitse Herders, twee kruisingen en een Grote Poedel mee. Die Poedel lijkt misschien een vreemde eend in de bijt, maar ze werd vorig jaar wel kampioen!
Working Sheepdogs zijn in feite Border Collies met een of meer niet geregistreerde voorouders. Ze komen voor in allerlei kleuren. Hun vacht kan kort- of langharig zijn, hun oren kunnen staan of hangen. Hun naam zegt het al: Working Sheepdogs werken van oudsher samen met de schaapsherder. Het zijn vaak drukke en gevoelige honden met heel veel verstand die, net als Border Collies, lichamelijk en geestelijk moeten worden beziggehouden. Ze verlangen een baas die hen aan het werk houdt. Kortom: deze 'werkende schaapshond' is geen hond voor iedereen.
